Siðbótarmenn og -kona

Þessir herramenn eru í forgrunni í siðbótarminnisvarðanum stóra í Genf. Þetta eru William Farel, Jean Calvin, Theodore Beza og John Knox. Þeir hafa allir tengsl við borgina. Sitt hvoru megin við siðbótarvegginn eru steinblokkir sem nöfn Lúthers og Zwingli eru hoggin í.

Á Zwingliblokkina er líka letrað nafn einnar siðbótarkonunnar frá Genf. Sú hét Marie Dentière. Hún var guðfræðingur, lék stórt hlutverk í siðbótinni í Genf og prédikaði reglulega.

Tvö áramótaheiti

Tvö áramótaheiti – eða kannski áskoranir – sem vert væri að efna og uppfylla á siðbótararinu 2017.

Lára Björg Björnsdóttir:

Við Íslend­ingar erum best í svo mörgu og eitt af því er að koma af stað og taka þátt í nýjum æðum. Hvernig væri að 2017 yrði árið þar sem nýjasti lífstíll­inn, nýjasta æðið, yrði hjálp­semi, mannúð og náunga­kær­leik­ur? Gerum þetta sem er okkur svo eðl­is­lægt og sjálf­sagt. Gerum þetta sam­an. Öll sem eitt.

Sara Mauskopf:

I’m going to skip self improvement this year. 2017 will be about how I can best use the time I have on this earth to help others.

Gleðilegt nýtt ár!

Ósíuð aðventa 3: Tiltekt

Hver einasti dagur ber með sér skyldur og verkefni sem þarf að vinna til að uppfylla kröfur sem við sjálf og aðrir gera til okkar. Orkan fer í að viðhalda sér og viðhalda þessum kröfum og tíminn í að borða, drekka, kaupa, borga, tékka á facebook, svara tölvupóstum. Í þessu daglega áreiti er auðvelt að týnast og missa sjónar af því hvað okkur langar að vera og til hvers lífið er.

Aðventan er tækifæri til að núllstilla og taka til (ekki bara í eldhússkápum og geymslum, til að búa til meira pláss fyrir það sem er keypt fyrir jólin heldur líka) í daglegum venjum og rútínum. Aðventan er tækifæri til að uppgötva NÚIÐ og hvernig það getur verið þessi litla sprunga sem hleyptir ljósinu í gegnum veggina sem við byggjum kringum okkur.

Aðventan getur hvatt okkur til að taka tíma til að staldra við og íhuga hvað í lífinu okkar og umhverfi styrkir og nærir, og hvað tætir og þreytir. Getur verið að þéttpökkuð dagskrá í vinnu, félagslífi, líkamsrækt og tómstundum, sé það sem stjórni lífi okkar en ekki það sem okkur finnst skipta mestu máli þegar allt kemur til alls? Leynist innra með okkur þrá og ósk um að verða eitthvað annað og meira en það sem dagskráin okkar skilgreinir og forgangsraðar?

Aðventan er líka tækifæri fyrir okkur sem eigum börn að tala um hvernig við forgangsröðum og notum tímann okkar. Getur verið að í dögunum okkar sem við eigum saman, leynist tækifæri til að leggja til hliðar síma, spjöld og tölvur, og njóta þess að vera bara saman?

Myndin að ofan sýnir gamalt jólaskraut sem við sáum á jólamarkaði í Berlín.

Ósíuð aðventa 2: Plógjárn úr sverðum

Fyrir framan höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna í New York er stór og mikil stytta af nöktum vöðvastæltum karlmanni. Hann mundar sleggju, lætur höggin dynja á sverði úr járni og er greinilega að móta það í eitthvað annað.

Þetta er styttan Breytum sverðum í plóga eftir sovéska myndhöggvarann Yevgeny Viktorovich Vuchetich (1908-1974). Vísunin er beint í texta úr Biblíunni, í bók Jesaja spámanns (2.4) þar sem segir:

Og hann mun dæma meðal lýðanna
og skera úr málum margra þjóða.
Og þær munu smíða plógjárn úr sverðum sínum
og sniðla úr spjótum sínum.
Engin þjóð skal sverð reiða að annarri þjóð
og ekki skulu þær temja sér hernað framar.

Þessi texti er alltaf lesinn á aðventunni og stendur fyrir hugsjónina um róttækan frið þar sem vopnum og stríðsrekstri er snúið til þess sem gagnast farsælum samfélögum, ræktun landsins og matarframleiðslu. Jesaja textinn undirbýr okkur fyrir jólin, hátíð ljóss og friðar, með því að setja í orð vonina um heim þar sem vopnin eru kvödd, og hugvit og orka þjóðanna fari í að sjá fólkinu sínu farborða í staðinn fyrir að berjast um lönd og auðlindir með hörmulegum afleiðingum.

Það sem er áhugavert við sovésku styttuna er að þarna notar listamaður sem kemur úr yfirlýstu guðlausu umhverfi minni úr ritningu kristinna og gyðinga, til að tjá sammannlega þrá og ósk eftir því góða og göfuga. Styttan er því sterk minning um áhrif Biblíunnar í menningu og listum. Hér vísar hún kannski beint í aðgerðir sem miða að vopnaeyðingu og útrýmingu ógnarvopna 20. aldarinnar, kjarnorkuvopnanna.http://arniogkristin.is/wp-admin/post.php?post=5738&action=edit#category-add

Megi stælti, berrassaði maðurinn með sleggjuna blása okkur í brjóst vilja og hugrekki til að vinna að friði og framþróun í heiminum okkar allra á þessari aðventu.

#ósíuðaðventa

Ósíuð aðventa 1: Hvar er skrautið?

Við þekkjum öll klisjuna um að í fjarlægðinni áttum við okkur betur á því hvernig lífið heima við birtist. Við upplifum það svolítið hérna í Genf þar sem við höfum búið frá því í sumar. Núna, þegar aðventan gengur í garð, erum við nefnilega alveg gáttuð yfir því hvað er lítið um það sem einkennir aðventuna heima á Íslandi – nefnilega ljós í hverjum glugga og skraut á skraut ofan.

Kannski er þetta sem ætti ekki að koma neinum á óvart sem þekkir til sögu Genfar, hér var náttúrulega höfuðvígi kalvínismans (sem er kenndur við franska siðbótarfrömuðinn Kalvín sem hér starfaði um langa hríð og mótaði mjög stjórn og skipulag borgarinnar) þar sem menn voru nú ekki að missa sig í prjáli og hégóma. Þótt Genf sé með sekúleraðri borgum heims í dag, þá lifir menningar-kalvínisminn og borgin hefur almennt það orð á sér að vera hófstillt í skrauti og gleðskap.

Þessi munur liggur kannski í því hvernig við finnum þörf á að bregðast við dimmasta tíma ársins á norðurslóðum annars vegar og hins vegar í mið- Evrópu – þar sem naumast er hægt að tala um skammdegi eða vetrarveður á þessum árstíma. Hér eru trén ennþá laufguð og blómin lifa góðu lífi á svölum og í reitum. Þau sem hafa kynnst aðventunni á Norðurlöndum vita að hún er meiriháttar mál og fólk almennt gerir sér far um að marka hana á einhvern hátt í rými hins persónulega og samfélagsins, alveg burtséð frá trúarlegum tengingum og rótum.

Hvað sem því líður þá ætlum við ekki að láta okkar eftir liggja í litlu blokkaríbúðinni okkar. Við erum búin að hengja upp stóru ljósstjörnuna sem hefur farið upp öll okkar sameiginlegu jól og sendum með ljósi hennar bestu óskir um frið og sátt á þessari aðventu.

#ósíuðaðventa

Ósíuð aðventa 2016

Í fyrra stungum við hjón niður penna og blogguðum á aðventunni. Við gáfum aðventublogginu heitið Ósíuð aðventa af því að við vildum tala mannamál á aðventunni en forðast himnesku:

Okkur langar að lyfta aðventunni upp sem innleggi í samtalið um manneskjur, merkingu og mátt í aðdraganda jólanna. Á hverjum degi fram að jólum ætlum við að setja fingurinn á eitthvert stef eða viðburð sem dregur fram skilaboð kristinnar trúar inn í aðstæður og reynslu manneskjunnar hér og nú.

Við vorum þakklát fyrir viðtökurnar. Margir fylgdust með, höfðu samband og deildu. Aðventan er tími hefðanna og nú ætlum við að halda áfram –  blogga okkur í gegnum aðra ósíaða aðventu. Tíminn er samur og við erum líklega að mestu leyti söm en aðstæðurnar eru reyndar. Nú bloggum við frá Genf í Sviss þar sem við erum búsett. Ósíaða aðventan verður því með alþjóðlegu sniði þetta árið.

Takk fyrir að fylgjast með.

Færslurnar

#ósíuðaðventa

Fólk ársins?

Hver var viðskiptamaður ársins 2014? En maður ársins? Hver var kaka ársins í fyrra? En ísréttur ársins? Manstu það?

Ég man það ekki. Það er líklega sanngjarnt að upplýsa það strax. En þegar ég las um alla menn ársins – sem reyndar eru iðulega kallaðir menn ársins en ekki fólk ársins þótt þetta geti líka verið konur – þegar ég las umdjarfasta viðskiptajöfurinn og snjöllustu markaðsmennina og íþróttafólkið sem afrekaði mest og allt hitt – þá rifjaðist upp fyrir mér að við veljum fólk á hverju ári sem hefur staðið upp úr. Fólk ársins.

Kirkjusaga var eitt viðfangsefnið í guðfræðináminu þegar ég sat á skólabekk. Ég tók námskeið í hefðbundinni kirkjusögu sem fjallar um fólk sem gæti hafa verið fólk ársins á fyrri öldum. Þau sem sköruðu fram úr og höfðu áhrif og margir þekkja. Hin féllu í gleymskunnar dá. Ég tók líka eitt námskeið sem fjallaði um venjulegt fólk. Saga þeirra, fólksins sem er bara eins og ég og þú, getur nefnilega sagt okkur mjög mikið um daglegt líf og samfélagið eins og það er. Sem er eins og við vitum öll ekki aðeins eins og það kemur fyrir á hvíta tjaldinu eða í sjónvarpsþáttunum – Halló Ófærð – og er ekki bara stórsteikur, humar og hvítvín heldur soðin ýsa eða pylsa og Dóminós pizza og Egils appelsín eða Pepsí Max.

Umbætur við áramót

Við lítum til baka við áramót og fjölmiðlar beina kastljósinu að fólki ársins. Sjálf horfum við á okkar eigið líf. Skilaboðin sem við fáum oft – til dæmis frá lífsstílsfjölmiðlunum –  snúast um umbætur: Hvernig á að taka kroppinn í gegn, léttast, massast, skerpast. Hvernig á að taka hugann í gegn. Hvernig á að taka samböndin í gegn. Hvernig á að … Og oft er þetta sett fram á formi lista með hollráðum eða vítum til varnaðar. Á einum miðlinum mátti til dæmis lesa í dag:

  • 3 vís­bend­ing­ar sem gefa til kynna að sam­bandið muni end­ast
  • 5 atriði í for­gang á nýju ári
  • 6 bætiefni fyrir konur á breytingarskeiðinu

Kannski erum við alveg eins í kirkjunni. Erum alltaf aftur og aftur að segja ykkur hvernig á að hætta að syndga og lifa betra lífi. Sem gæti allt eins heitið Móralismi 101 á guðfræðimáli.

Ég er ekki viss um að þetta séu gagnleg skilaboð. Ég er ekki viss um að þau hefðu verið Jesú að skapi. Ég minnist þess ekki að hafa lesið eina einustu dæmisögu eða frásögn af honum sem fjallar um það að þyngjast eða léttast, gera húðina stinnari, sofa betur …

En kannski lumaði hann á þremur eða fimm vísbendingum eða svo um það hvað á að setja í forgang og hvernig er hægt að láta sambandið endast. En þið vitið hvað ég á við.

Gagnleg skilaboð?

Hvað er þá gagnleg skilaboð á áramótum þegar við speglum okkur? Hvað kennir Jesús? Hann kennir til dæmis að ef áramótin eru spegill þá eiga þau að vera spegill til uppbyggingar en ekki niðurrifs. Ég held líka að hann biðji okkur að vera friðarfólk.

Svo er annað, sem skín í gegnum lexíu og pistil gamlársdags. Í lexíunni segir:

Náð Drottins er ekki þrotin,
miskunn hans ekki á enda,
hún er ný á hverjum morgni.

Og í pistlinum segir:

„Ég er þess fullviss að hvorki dauði né líf, englar né tignir, hvorki hið yfirstandandi né hið ókomna, hvorki kraftar, hæð né dýpt né nokkuð annað skapað muni geta gert okkur viðskila við kærleika Guðs sem birtist í Kristi Jesú, Drottni vorum.“

Hér er talað um tengsl manneskjunnar og Guðs. Orðið náð er notað til að lýsa þessum tengslum. „Náð Drottins er ekki þrotin.“ Vitið þið hvað það þýðir að lýsa sambandi með þessum orðum?

Það þýðir að samband Guðs við manneskjuna hvílir ekki á því hversu merkileg manneskjan er – hvílir ekki á því að karlinn eða konan sé maður eða kona ársins – hvílir ekki á því sem við gerum heldur á því hver við erum. Og hver erum við? Við erum þau sem Guð elskar.

Tíst um nýársheiti

Ég las tíst í dag, sem kallaðist á við efni þessarar prédikunar. Nadia Bolz-Weber, lútherskur prestur frá Denver í Bandaríkjunum sem heimsótti Ísland í haust skrifar:

Það er ekkert áramótaheit sem ég get heitið og haldið sem gerir mig verðugri að vera elskuð.

Ég er sammála.

Þetta má líka orða svona:

Við þurfum ekki að vera fólk ársins til að vera þess verðug að vera elskuð af Guði eða öðru fólki.

Við þurfum ekki að vera með stinnustu húðina eða lægstu fituprósentuna til að vera elsku verð.

Við þurfum bara að vera eins og við erum.
Taka á móti ást.
Og elska sjálf.

Áramótin eru því kannski fyrst og fremst ástar- og elskuhátíð og áskorun þeirra er þar með að við stuðlum að því – í dag og alla dagana sem eru framundan að gera samfélagið okkar náðarríkara þannig að allir finni sig velkomna og elskaða.

Flutt í Brautarholtskirkju á gamlársdegi, 31. desember 2015.

Frá Útlendingastofnun til Egyptalands

Ég heimsótti Útlendingastofnun í fyrsta sinn í vikunni. Ég var þar með hópi fólks: sjálfboðaliða frá Rauða krossinum, tveimur prestum, múslimskum hjónum og svo voru fulltrúar frá þremur fjölmiðlum sem fylgdust með. Ég skal segja ykkur hvert tilefnið var rétt strax en fyrst langar mig að tala um jólaguðspjallið.

Frá Betlehem

Sagan af Jósef og Maríu sem hefur verið sögð um allan heim í næstum 2000 ár er saga af flóttafólki.

Jólaguðspjallið er saga af hjónum sem þurftu að ferðast langan veg og fundu sig á stað þar sem þeim var uppálagt að láta skrásetja sig – kannski var eins konar Útlendingastofnun síns tíma. En í raun var staðurinn ókunnur og þau höfðu ekki húsaskjól og það voru engir ættingjar eða aðrir sem þau gátu reitt sig á.

Jólaguðspjallið er sagan af því þegar þau voru á svona stað á tíma sem var snúinn fyrir því því þau áttu von á barni og barnið var að koma. Núna.

Jólaguðspjallið er saga af einskonar fjölskylduboði sem varð til þegar gestir heimsóttu þau: Englar, hirðar, vitringar.

Jólaguðspjallið er saga af flótta því þeim var ekki vært þarna. Yfirvöld sem fóru með hagsmuni þeirra og allra annarra og  áttu að gæta þegnanna – þessi yfirvöld voru og vildu barnið feigt.

Það er jólaguðspjallið.

Og svona sögur eru að gerast allt í kringum okkur. Þessa dagana … vikurnar … misserin.

Frá Sýrlandi til Grikklands

Fyrr í mánuðinum las ég um fjölskyldu sem reyndi að flýja frá Sýrlandi til Grikklands. Þau keyptu sér far með smyglurum og þeim var sagt að börnin og fullorðna fólkið þyrftu engin björgunarvesti af því þess að ferðalagið væri svo stutt.

Gróðavon sem rak smyglarana áfram. Og þeir viðhöfðu ekki nauðsynlegar öryggiskröfur. Skipið varð vélarvana úti á sjó og sökk. Einn fjölskyldumeðlimur komst lífs af.  Pabbinn.

Það er nefnilega ekki öruggt að vera flóttamaður í heiminum í dag.

Kennitölur eða hjörtu

Ég heimsótti Útlendingastofnun í vikunni. Í fyrsta sinn. Tilefnið var ekki skrásetning heldur hvatning. Afhending 4700 undirskrifta til stuðnings fjölskyldu frá Sýrlandi. Þau þurftu að flýja heimili sitt með tvær dætur sem voru þá á þriðja og fjórða ári. Þau komust til Grikklands.

Heil á húfi.

Þar bjuggu þau erfiðar aðstæður í rúmt ár. Svo komust þau til Íslands. Hér hafa þau verið í tæpt hálft ár og þeim líður vel. Þau eru að læra íslensku, dæturnar eru á leikskóla, það er vel búið að þeim. Einkunnin sem Íslendingar fengu sem tóku á móti þeim var ágætiseinkunn. Það sama heyrði ég í samtali við fulltrúa Rauða krossins á dögunum sem sagði að meðal almennings væri mikill velvilji í garð flóttafólks og hælisleitenda. Það er ágætiseinkunn þjóðar.

En kerfið er ekki alltaf velviljað. Samkvæmt Dyflinarsamkomulaginu á þetta fólk bara að fara aftur til Grikklands. Þar komu þau inn í Evrópu og Grikkir eiga þá að sjá um þau. Á tölvumáli myndum við kalla þetta „computer says no“ því tölvan fylgir bara sinni forskrift. Hún sér ekki einstaklinga með nafn og sögu og hjörtu sem slá – hún sér bara fjórar kennitölur.

Kannski þurfum við meira hjarta, meiri umhyggju og kærleika inn í reglurnar og lögin kringum mótttöku þeirra sem leita til okkar í neyð sinni. Það er verkefni stjórnmálamanna og það er best að þau gangi í það strax eftir hátíðirnar, gjarnan innblásin af jólasögunni.

Til Egyptalands

Á jólum rifjum við upp söguna af flóttafjölskyldunni sem flúði frá Betlehem til Egyptalands.

Þau flúðu af því að þeim var ekki vært. Þau voru ekki með skilríki. Þau voru ekki sömu trúar og fólkið í landinu sem þau leituðu til. En það var tekið á móti þeim. Þau fundu sig örugg í nýja landinu. Þar til þau gátu snúið aftur.

Þar gátu þau búið sér og barninu sínu þannig líf að þegar hann varð fullorðinn gat hann lifað það að vera kallaður af Guði til að prédika að við ættum að standa saman, hugsa um hvert annað. Og hann sagði um börnin:

„Hver sem tekur við einu slíku barni í mínu nafni tekur við mér og hver sem tekur við mér tekur ekki aðeins við mér heldur og við þeim er sendi mig.“ (Mark. 9.37)

Munum eftir þessu og munum líka að prédikun Jesú er ekki prédikun þess sem hafði búið við forréttindi alla ævi. Hún er ekki prédikun þess sem hafði það alltaf gott og þurfti aldrei að hafa fyrir lífinu.

Hún er prédikun flóttamannsins sem var rifinn upp nýfæddur og flutti í annað land þar sem hann bjó þar til hann gat svo snúið aftur til síns heima.

Hún er prédikun þess sem bjó við ógn ofbeldis, ofríkis og vantrausts en stóð  með boðskapnum sínum og fólkinu.

Og hver er boðskapurinn? Þú skiptir máli. Eins og þú ert. Og það skiptir máli að þú látir aðra finna það að þeir skipta líka máli.

Það er jólaguðspjallið.

Það er hugsunin á bak við þetta allt saman.

Guð elskar.

Heiminn.

Og þig.

Þess vegna sendi hann Jesú.

Þess vegna biður hann þig að lifa með opinn faðminn og opið hjarta.

Þetta erum við beðin að taka með okkur inn í jólin.

Þetta erum við beðin um að bera áfram til annarra.

Sérstaklega þeirra sem eru á flótta og hafa fengið þau skilaboð að þau og þeirra hagsmunir skipti ekki máli.

Sérstaklega til þeirra sem hafa fengið þau skilaboð þau séu ekki í lagi.

Guð gefi þér gleðileg jól.

Flutt í Brautarholtskirkju og Saurbæjarkirkju á aðfangadegi, 24. desember 2015.